PSYCHOLOG DZIECIĘCY

Paulina Pawłowska

Jeśli chcesz otrzymywać ode mnie (tj. od psycho-logiczna) mailowo informacje o mojej ofercie,
wpisz powyżej swój adres e-mail.

Tutaj mnie znajdziesz:

Jedną z najbardziej wartościowych "rzeczy", jakie dziecko może dostać od rodzica, to poczucie, że najważniejsza osoba w jego życiu akceptuje je takim, jakie jest. Z całą gamą zalet i wad, z każdym "gorszym" i "lepszym" zachowaniem i z całym wachlarzem emocji, które w nim jest. Chodzi tu zapewnienie dziecku poczucia, że jest cenione za to jakie jest i nie musi gonić za tym, aby spełnić oczekiwania rodzica czy kogokolwiek innego. Ta bezwarunkowa akceptacja sprawia, że dziecko ma szansę również zaakceptować siebie takim, jakie jest mimo, że czasem zdarzy mu się popełnić błąd czy ponieść porażkę. 

Co jeszcze wpływa na poczucie własnej wartości (oprócz realnego wpływu rodziców, który opisuje w tekście):

• środowisko szkolne
• etap rozwoju (wiek dziecka)
• temperament.

Co to jest to poczucie własnej wartości?

Dziecko, ze stabilnym poczuciem własnej wartości, nie uzależnia swojej wartości od tego jakie ma umiejętności, ile sukcesów odnosi czy co mówią inni na jego temat. Po prostu wie, że ma swoją wartość (godność) jako człowiek.  A ponadto:

• krytykę i błędy traktuje jako informację zwrotną, a nie coś co o nim świadczy

• lęk nie jest motywatorem jego działań (robi coś, bo chce, a nie dlatego, że ktoś źle o nim pomyśli)

• pochwały nie są motywatorami jego działań (robi coś, bo chce, a nie dlatego, aby ktoś go pochwalił)

• pozwala sobie być niedoskonałym (nie katuje się myślami, że powinien być lepszy)

• szanuje innych ludzi (i nie atakuje ich z obawy o swoje poczucie własnej wartości, bo wie, że jest wartościowe).

Niskie poczucie własnej wartości - po czym je poznasz?

Dzieci, które mają niskie poczucie własnej wartości, są wrażliwe na ocenę, odrzucenie i porażkę. Te doświadczenia powodują u nich lęk, więc z obawy przed nimi podejmują się działań, które są motywowane przez tą emocję. Pojawia się poczucie winy, czasami agresja lub autoagresja jako reakcja ochronna obrazu siebie, swojego poczucia własnej wartości. Krytyka to już nie tylko informacja, ale coś, co podkreśla niższą wartość dziecka. Warto też być wyczulonym na takie zachowania jak przechwalanie (które wcale nie świadczy o wysokim poczuciu własnej wartości, a jest jedynie przykrywką), a także na objawy psychosomatyczne zgłaszane przez dziecko (np. bóle brzucha jako reakcja organizmu na lęk przed porażką).  

Jak wspierać dziecięce poczucie własnej wartości?

Dzieci mogą budować swoje stabilne poczucie własnej wartości wtedy, kiedy ich potrzeby bycia SŁYSZANYM, UWZGLĘDNIONYM i AKCEPTOWANYM są zaspokajane przez rodziców. Te dwie pierwsze potrzeby można zaspokoić poprzez okazywanie dziecku realnego zainteresowania (czyli bycia autentycznie ciekawym tego, co u dziecka słychać, co myśli na różne tematy i jakie ma pomysły na rozwiązanie swoich problemów). Potrzebę bycia akceptowanym szczegółowo opisuję na początku tego tekstu.

Podsumowując:

• okazuj dziecku zainteresowanie

• nazywaj jego emocje i potrzeby

• spędzajcie razem czas

• zapewnij dziecku bezwarunkową akceptację (a nie uzależnioną od ocen w szkole)

• dbaj o siebie, swoje potrzeby i granice (a w ten sposób dziecko nauczy się dbać o własne).

Co nie pomaga w budowaniu poczucia własnej wartości:

• umniejszanie uczuć dziecka ("To wcale nie było takie straszne.")

• krytyka, ocena ("A nie mówiłam, że tak będzie?!")

• dawanie rad (założenie, że jestem rodzicem, więc wiem lepiej)

• warunkowa akceptacja (czyli okazywanie dziecku swojej aprobaty tylko wtedy, gdy spełnia nasze oczekiwania)

• nadmierny lęk u rodziców (i zarażanie dzieci przekonaniem, że świat jest niebezpieczny)

• nadmierna kontrola (kiedy dzieci nie mają przestrzeni na to, aby decydować o sprawach dla siebie ważnych).

"Nikt mnie nie lubi", "Nic mi się nie udaje", "Nic nie potrafię" - jak reagować na te komunikaty?

Przede wszystkim - nie zaprzeczaj (chociaż często jest to taka pierwsza, automatyczna reakcja rodziców). 

Uznaj uczucia dziecka słowami "Słyszę, co teraz mówisz." albo "Słyszę, że teraz jest ci trudno lub że to było dla ciebie ważne."

Nie dawaj rad, a zamiast tego zapytaj czy możesz zrobić coś, dzięki czemu dziecku będzie łatwiej.

Poczucie własnej wartości a samoocena

Wbrew pozorom to nie jest to samo, a różnica jest znacząca. Postaram się pokazać te różnice na grafice:

samoocena vs. poczucie własnej wartości

Uwaga. Można mieć wysoką samoocenę i jednocześnie niskie poczucie własnej wartości. Jest to sytuacja, kiedy znam wartość swoich osiągnięć, wiem, że posiadam umiejętności niezbędne do tego, aby dobrze wykonać jakieś zadanie, ale jednocześnie nie lubię siebie, tego kim jestem.

I na koniec coś specjalnego

Przygotowałam ćwiczenie/zabawę, która może być wspierająca dla rodziców i specjalistów pracujących z dziećmi, którym zdarza się mówić o sobie źle. Można je bezpłatnie pobrać i wydrukować.

Instrukcja jest prosta.

Negatywne myśli o sobie wrzucamy do kompostownika,
a pozytywne zasiewamy w ogródku.

pobierz KOMPOSTOWNIK