Obgryzanie paznokcie i dłubanie w nosie - dlaczego dzieci to robią?

Obgryzanie paznokci, skubanie skórek, dłubanie w nosie, ssanie kciuka - to zmora niejednego rodzica. Sama wiem ile nerwów to kosztuje i jak bardzo chcielibyśmy się pozbyć tych zachowań z różnych względów : estetycznych, społecznych czy zdrowotnych. Tymczasem okazuje się, że większość strategii stosowanych przez rodziców tylko nasila u dziecka te działania, a absolutnie nie sprawia, że one znikają.

Dlaczego w ogóle te zachowania się pojawiają?

Wszystkie dzieci doświadczają napięcia, czyli nieprzyjemnego stanu organizmu, który powoduje u nich dyskomfort. Jest to całkowicie normalne i napięcie to wcale nie musi być wywołane przez duży stresor. Naturalną i automatyczną reakcją organizmu jest to, aby tego napięcia się pozbyć, wyregulować je. Na pewnych etapach życia dziecka tego napięcia jest więcej (na przykład u 3 latka, który szczególnie potrzebuje wspierania jego poczucia bezpieczeństwa) i właśnie wtedy te zachowania jak obgryzanie paznokci, skubanie skórek czy dłubanie w nosie się pojawiają i nasilają.

Tak więc obgryzanie paznokci, skubanie skórek czy dłubanie w nosie to są STRATEGIE REDUKCJI NAPIĘCIA psychofizycznego przez dziecko, które w ciągu swojego życia uczy się wielu różnych, bardziej i mniej skutecznych, metod regulacji napięcia. Czy to oznacza, że dziecko nie radzi sobie ze stresem? Absolutnie! To oznacza tyle, że radzi sobie, ale... w taki sposób w jaki potrafi używając przy tym swojego ciała i metod dostępnych dla niego tu i teraz.

"WYJMIJ TE PALCE Z BUZI"

"WYJMIJ TEN PALEC Z NOSA"

Częste powtarzanie tych komunikatów przez rodziców może wzmacniać te zachowania, bo zwiększa u dziecka poziom napięcia i w żaden sposób mu nie pomaga. To, że robi te rzeczy nie wynika z jego złej woli, niegrzecznego zachowania czy chęci zrobienia rodzicom na złość, ale z chęci poradzenia sobie z tym, co czuje. Co więcej, powtarzanie w kółko tego samego (bez efektów) powoduje, że rodzice zaczynają się frustrować i krzyczeć na dziecko, co nie wspiera żadnej ze stron.

"MOJE DZIECKO OBGRYZA PAZNOKCIE
NAWET WTEDY, KIEDY ROBIMY COŚ FAJNEGO, KIEDY SIĘ CIESZY."

Mogłoby się wydawać, że dziecko stosuje te strategie tylko wtedy, kiedy wydarzy się coś nieprzyjemnego. Myślę jednak, że wielu rodziców (których dotyczy problem) nie raz zauważyło, że dzieci obgryzają, dłubią czy skubią nawet wtedy, kiedy są w silnych, pozytywnych emocjach i wtedy pojawia się jeszcze większa konsternacja. O co chodzi?

Można odczuwać napięcie psychofizyczne również na skutek ekscytacji, czyli wtedy, kiedy dzieje się coś super przyjemnego dla dziecka. W związku z tym, że jest to równie silny stan, wówczas dziecko szybko sięga do pierwszej, znanej sobie, strategii (czyli na przykład zaczyna obgryzać paznokcie), aby wyregulować ten poziom napięcia.

Co zrobić, kiedy dziecko obgryza paznokcie, skubie skórki, dłubie w nosie?

Najlepsze i najtrudniejsze (bazując na własnym doświadczeniu) co może zrobić rodzic jest porzucenie chęci kontroli tych zachowań u dziecka. Przede wszystkim chodzi o to, aby zadbać o siebie i obniżyć własny stres. Najlepiej więc będzie po prostu ignorować te zachowania wtedy, kiedy się dzieją i skupić się na tym, co zrobić, aby pomóc dziecku wyregulować napięcie w ciągu dnia (na zimno).

Jak pomóc dziecku obniżyć poziom napięcia?

nie zawstydzaj dziecka (że to nieładnie tak dłubać w nosie, ble i fuj)

nie skupiaj się na strategii (bo nie sprawi to, że dziecko ją porzuci)

poszukaj źródła napięcia (w jakich sytuacjach dziecko korzysta ze strategii najwięcej?)

pomagaj dziecku na bieżąco rozładowywać napięcie (a nie dopiero kiedy zauważysz, że "to" robi).

Obserwacja dziecka to jest z ważniejszych narzędzi jakie mamy i dlatego zachęcam, aby z tego korzystać (a najlepiej nawet robić notatki, bo później łatwiej jest to zebrać i wyciągnąć wnioski.

skorzystaj z obserwacji i...

Działanie na zimno - czyli najlepsze co możesz zrobić

Zachęcam Was do tego, aby nie skupiać się na samym zachowaniu dziecka, bo dużo ważniejsze jest to, co możecie zrobić w ciągu całego dnia:

szanuj granice dziecka i akceptuj kiedy odmawia (na przykład przytulania)
zadbaj o podstawowe potrzeby (pożywienie, sen, odpoczynek, bliskość, zabawa, autonomia)
korzystaj z magicznej siły dotyku i kontaktu fizycznego (zabawy w turlanie, przepychanki, masaże, zawijanie kocem)
proponuj aktywne zabawy (tory przeszkód, sport, bieganie, skakanie, taniec)
rozwijaj kreatywność (malowanie, kolorowanie, wycinanie i zabawy w odgrywanie ról)
zabawy na wyciszenie (czytanie i słuchanie, budowanie z klocków, ciastolina, plastelina, nawlekanie, origami, gry planszowe)

Na koniec dodam tylko, że próby odwracania uwagi dziecka, w momencie kiedy dłubie w nosie, obgryza paznokcie itp. sprawia, że problem tylko się wycisza w danej chwili (a powróci nawet za 5 czy 10 minut). Wszelkie próby zabraniania dziecku, krzyku czy kar będzie podtrzymywało te zachowania w dalszej perspektywie, a może jeszcze sprawić, że dziecko znajdzie sobie inną strategię (i to wcale nie dużo lepszą). U nas skutkiem prób zabraniania i zwracania uwagi na skubanie skórek było pojawienie się obgryzania paznokci, a później dłubania w nosie (dopiero, kiedy uświadomiłam sobie jakie błędy popełniamy i postaraliśmy się o obniżenie własnego napięcia, zaprzestanie zwracania uwagi, to udało się zmniejszyć częstość występowania tych zachowań u córki).

Twój e-mail:
Treść wiadomości: